YÛSUF VE ZÜLEYHÂ HİKÂYESİNİN METİNSİZ TEMSİLLERİ ÜZERİNE BİR DENEME: KAÇAR DÖNEMİ (1779-1925) ÖRNEKLERİ

Abstract

Yûsuf ile Züleyhâ Hikâyesi gerek Batı ve gerekse Doğu edebiyatında oldukça popüler olmuş bir yazın ürünüdür. Hikâye metnini temel olarak kutsal kitaplardan almaktadır. Hikâyenin İran sahasındaki popüler metni ise Kur’an-ı Kerim’deki Yûsuf sûresinin bir yansıması olan Molla Câmî’nin (d.1414-ö.1492) “Heft Evreng” adlı eserindeki Yûsuf ile Züleyhâ mesnevisidir. Câmî’nin yanı sıra birçok şair tarafından da kaleme alınan bu hikâyenin resimli nüshaları İran coğrafyasındaki hüküm süren hanedan saraylarında ve Osmanlı sarayında üretilmiştir. Bu çalışma ile resimli el yazmalarından bağımsız olarak metinsiz Yûsuf ile Züleyhâ hikâyesinin öykücü resimleri çini, lake, tuval üzerine yağlı boya ve halk resimlerinde özellikle 19. yüzyılda Kaçar döneminde yaygın bir şekilde üretimine odaklanmış ve bu üretimin hangi farklı ikonografiler üzerine yapıldığı konusunu ele almıştır.