SAFRANBOLU ŞER’İYE MAHKEMESİNİN ÖLÜM KEŞFİ ÖRNEKLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

Osmanlı taşra, idari ve hukuki sistemi içinde büyük rol oynayan kadıların, idari, adli ve beledi olmak üzere birçok görevleri bulunmaktaydı. Osmanlı’da kadı mahkemeleri davaların adil bir şekilde sonuçlanması için başta arazi ve emlâk davalarında olmak üzere keşifler yapmaktaydı. Aynı zamanda her kadı kendi sorumluluk bölgesinde çeşitli nedenlerden meydana gelen ölüm hadiselerini de araştırırdı. Özellikle vurulma, adam öldürme, çeşitli kazalardan dolayı ve doğal sebeplerden meydana gelen ölümler tetkik edilirdi.

Kadılar veya naipleri, yanında kolluk kuvveti olduğu halde bilirkişi, ölen kişinin akrabaları varsa görgü tanıkları ve şahitler ile olayın meydana geldiği yerleşim yerinin imam ve muhtarları da keşiflerde hazır bulurdu. Ölüm keşfi yapılan maktul bir kadın ise o yerleşim biriminde bilgili kadınların da keşfe katıldıkları görülmektedir. XIX. yüzyılda yerleşim yerinde bulunan tabipler de keşiflerde bulunmaya başlamışlardır.

Bu araştırmada; Safranbolu’da yapılan ölüm keşifleri, keşfe katılan kişiler, keşiflerin nasıl yapıldığı, keşiflerde hazır bulunan görevliler ve bilirkişi heyetleri Safranbolu Şer‘iye Sicilleri’nden farklı ölüm keşfi örnekleri esas olmak üzere değerlendirilmiştir.