TEMETTUAT DEFTERLERİNE GÖRE ÇİRMEN KAZASI’NIN SOSYO-EKONOMİK YAPISI (1844-1845)

الملخص

Osmanlı Devleti, XIX. yüzyılla birlikte birçok alanda yenilik sürecine girmiştir. Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi ile idari, hukuki, mali ve sosyal birçok alanda yenilikler yapılmıştır. Vergi konusu, mali alanda yapılan yeniliklerin başında gelmektedir. Temettuat Defterleri, bu 
yeniliklerin içerisinde yer almaktadır. Osmanlı Devleti’nin, sosyo-ekonomik yapısının aydınlatılmasında temettuat defterlerinin yeri ve önemi büyüktür. Bu defterlere, hane reislerinin isim ve unvanları, sahip oldukları ekilen ve nadasa bırakılmış araziler, bahçeler, bağlar, hayvanlar ile tüccar ve esnafın bir senede tahmini geliri kaydedilmiştir.

Bu çalışmada Edirne Viyaleti’ne bağlı Çirmen Kazası’nın; Umurbey, Alibey, Sarıcapışa, Toprak, Haylan, Göçebe Yörük hanından Hacı Salih ve Kavak mahallelerine ait temettuat defterlerinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu mahallelerin dördü Müslüman üçü ise Gayrimüslimlerden oluşmaktadır. Defterlerde kaydedilen bilgiler ölçeğinde, Çirmen Kazası’na ait nüfus, zirai yapı, alınan vergiler, yetiştirilen tarım ürünleri, hayvanlar ve hane sahiplerinin mesleklerinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu değerlendirmeler neticesinde, bölge halkının sosyo-ekonomik faaliyetlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.